Z kolei w Radio Kraków słynna krakowska redaktorka Katarzyna Fortuna wyciągnęła ze mnie, czemu w książce nie ma ani słowa o wiadomym wierszu Miłosza oraz co fajnego można robić z kulturą, kiedy się już zapomni o nudnych podziałach na wysokie i niskie. Do tego czytam kawałek o natalizmie i antynatalizmie. (Tego czytania będzie więcej, dam znać, ale na razie wyptrzykałem się z materiałów, słowo).

Powkładałem do „Ostatnich ludzi” trochę aluzji i wewnętrznych rymów tak mikroskopijnych, że musiałem sobie porobić notatki, co jest gdzie, bo inaczej sam bym zapomniał (skąd ten liczebnik na początku siódmego akapitu wstępu?), to i nie liczyłem specjalnie, że ktoś je w ogóle zauważy, a potem poszedłem do audycji Małgosi Bugaj, a ona przejrzała wszystko na wylot. Pogadaliśmy też o tym, jak się pisze książkę, kiedy przez lata pisało się o książkach innych (spoiler: przerażająco), i – to w sumie najważniejsze – jak bardzo osobiste mogą być te całe apokaliptyczne historyjki.

Znacie bardziej wymagającego i uważnego czytelnika w tym kraju? Nie znacie. nameste o tym, że „Ostatni ludzie” to „gawęda przy gasnącym kominku cywilizacji ludzkiej”. Powiedziałbym, że to zamyka temat, ale jak słusznie się tu pisze: „nie chodzi o wyczerpanie tematu”.

Jak sobie powiększycie, to się dowiecie, kto napisał ten esej wokół „Ostatnich ludzi” na pięć stron w nowym Tygodniku Powszechnym. I z czyich książek dowiedziałem się, jak w ogóle można dzisiaj robić eseistykę. I jak się utopić wśród lektur i obrazów, a potem wychynąć na powierzchnię. Szaleństwo.

Apokalipsa ma w tej chwili swoje świetne dni i natchnienia, a utopie, które sama zawsze wytwarzała jako nowy początek po katastrofie, przekabaciła raczej na dystopie. Opowiada o tym zajmująco i ze swadą, opierając się na solidnym przygotowaniu merytorycznym, Maciej Jakubowiak w wydanej właśnie książce „Ostatni ludzie. Wymyślanie końca świata”. Zbiera w niej obok starszych najnowsze oznaki apokaliptycznego i katastroficznego wzmożenia, które, owszem, zdarzało się regularnie w dawnych wiekach, lecz dzisiaj ponownie osiąga falę kulminacyjną.

Jeśli Roxane Gay faktycznie jest naj-lep-sza, to dlatego, że sama na sobie doświadcza złożoności świata, o którym pisze: kobieta, czarna (ale z korzeniami na Haiti), potomkini imigrantów, otyła, biseksualna, świetnie wykształcona, z problemami, trudną przeszłością, ale i z kochającą rodziną, erudytka z pasją śledząca chyba wszystkie reality shows, jakie nadają w telewizji.

– w nowym, śląskim numerze Miesięcznika ZNAK piszę o Roxane Gay, „Głodzie”, otyłości i społecznej nienawiści, którą nienawidzimy samych siebie, licznych poziomach splątania w „Histeryczkach”, zaangażowaniu i polityce tożsamości, kiedy nie ma się jednej tożsamości.

Tymczasem w cyfrowym Newsweek Polska, a ściślej w magazynie kulturalnym Odlot, nasza - z Karoliną Rychter - rozmowa o tym, czy jest już po końcu świata, dlaczego apokalipsa jest niezłym kluczem do kultury współczesnej i jak się zostaje postacią fikcyjną, kiedy czas wypada z ram. (Za paywallem, ale jest darmowy okres próbny).

Jest też nowa Polityka, a w niej Maciej Robert pisze: „Jeśli zakończenie jest żałobną opowieścią po stracie, to «Ostatni ludzie» jako całość są – i na tym polega ich genialny paradoks – żałobą ogłoszoną jeszcze przed śmiercią”. I tu już nie mam nic do dodania.

Są nowe Książki, w których ja lampię się jak ten szop pracz z „Austerlitza”, a Wojciech Orliński pisze o „Ostatnich ludziach”: „Morał widzę w tej książce taki, że to, czego nasi przodkowie bali się jako końca świata, było w rzeczywistości tylko końcem jakiejś epoki. Której być może nawet nie miało sensu specjalnie żałować”. Dodam tylko, że morałów unikam jak nieświeżego tempehu bez marynaty – aktywnie, choć nie zawsze skutecznie – więc pewnie znalazłoby się ich tam więcej, do czego niezmiennie i nachalnie zachęcam.